«لنج» در اصل یک قایق بزرگ موتوری با عرشه باز یا نیمه باز است که نام آن در فارسی از واژه انگلیسی (launch) گرفته شده است.

در سال های نه چندان دور وجود کارگاههای مختلف لنج سازی و ایجاد مشاغل مرتبط به این صنعت در جنوب کشور زمینه جذب و کارآفرینی برای نیروهای زیادی را در نواحی ساحلی سرزمین آب و آفتاب فراهم کرده بود و در زندگی و فرهنگ مردم این سرزمین از جایگاه و پیشینه والایی برخوردار بوده است.

تجار با استفاده از لنج های باری شکر، قند، چای و نفت مورد نیاز مردم را از کراچی به قشم وارد می کردند و صادرات مهم تجار قشم هم با استفاده از این شناورهای کهن چوبی، خارک پخته، ماهی های «بمبک» که ماهی ها را به هندوستان و گاهی هم به بحرین می بردند

کشتی های چوبی که در قشم و جنوب کشور به لنج و یا «جُهاز» مشهورند، عمدتا دارای ۲ کاربری مختلف «باربری» و «صیادی» می باشند.

به طور کلی ساکنان بنادر و جزایر خلیج فارس حدود ۵۰ سال پیش با لنج های بادبانی به شهرهای بمبئی در هندوستان، بصره در عراق و حتی شرق آفریقا و کشور تانزانیا تجارت می کردند که این سفرها ممکن بود یک سال هم طول بکشد.

از زمانی که ساخت لنج های فایبرگلاس بر سواحل جنوب سایه انداخت از عمر ساخت لنج های چوبی نیز کاسته شد اگر چه لنج‌های فایبرگلاس دوام و عمر بسیار کمتری نسبت به لنج‌های چوبی دارند اما شاید تنها امتیاز آنها ارزان و سریع بودن ساخت آنها است.

جاذبه گردشگری

دیدن کارگاه های لنج سازی را می توان یکی از جاذبه های گردشگری خواند. البته اگر کارگران از لنج سازی، زندگی شان بچرخد. شوربختانه هر سال شاهد از بین رفتن این میراث معنوی هستیم و کمتر گردشگری مایل به تماشای ساخت این غول های چوبی است.

ساخت موزه های دریانوردی در بنادر و جزایر خلیج فارس گامی مهم در مستندسازی و معرفی این صنعت مهم بومی جنوب کشور را دارد.

دانش ساخت لنج سنتی ایرانی و دریانوردی در حوزه خلیج فارس در تاریخ ۲۷ نوامبر سال ۲۰۱۱ به عنوان هشتمین اثر ناملموس ایرانی در ششمین اجلاس میراث ناملموس سازمان یونسکو که در جزیره بالی اندونزی برگزار شد، ثبت جهانی شد.

بر اساس آثار و شواهد به دست آمده از بندرگاه های تاریخی ایران در سواحل خلیج فارس مشخص شده است که ایرانیان دست کم از زمان ایلامیان از سواحل خلیج فارس بهره گیری های مختلف داشته اند.

هنوز هم در بسیاری از شهرهای استان بوشهر و هرمزگان صنعت سنتی لنج سازی، تجارت و دریانوردی با لنج برقرار است و لنج سازان (گلافان)، دانش این صنعت را نسل به نسل در خانواده ها از پدر به پسر منتقل کرده اند.

جالب اینجاست که لنج سازان جنوب کشور هر آنچه را که برای ساخت این شناورها از آغاز تا پایان به کار می‌گیرند جملگی بر اساس تجربه‌ای است که در ذهن آنان نقش بسته و از هیچ طرح نقاشی شده‌ای بر روی کاغذ در ساخت این صنعت استفاده نمی‌کنند.

لنج‌سازی در جنوب کشور، نه تنها صنعتی از دست رفته، که بخشی از حافظه تاریخی و فرهنگی جنوب ایران است. حفظ این صنعت، تنها با ثبت اسمی و نمادین ممکن نیست؛ بلکه نیازمند اراده‌ای جمعی برای دمیدن دوباره روح در بدنه‌های چوبی این کشتی‌های خاطره‌ساز است.

اگر این آخرین نسل از گلافان بوشهری را از دست بدهیم، تنها یک شغل فراموش نمی‌شود، بلکه زبان زنده‌ای از هویت بومی جنوب خاموش خواهد شد.